احتمالاً در زمان تماشای آنلاین یک فایل ویدئویی، خرید نمایشگر جدید، دانلود فیلم و حتی بررسی مشخصات یک کانال تلوزیونی بارها با عبارت‌هایی مانند 4K، 1080p، 1080i، 720p، HD، Full HD، HD Ready برخورد کرده‌اید. اما به راستی این عبارت‌ها و کلمات به چه مفاهیمی اشاره داشته و چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟ در این مقاله با تکنولوژی آنلاین همراه باشید تا به کلیه سوالات در مورد اصلاحاتی مانند 1080p و 1080i پاسخ دهیم.
امروزه اغلب تلوزیون‌ها و مانیتورهای موجود در بازار از کیفیت بالای نمایش محتوا یا به اصلاح HD پشتیبانی می‌کنند. اما در این زمینه اصطلاحات مختلفی برای اشاره به کیفیت نمایشگرها و فایل‌های تصویری مورد استفاده قرار می‌گیرد که شاید بسیاری از کاربران را سردرگم کنند.
برای مثال شاید با توجه به شباهت نام فرمت‌های 1080p و 1080i استنباط کنید که تصاویر نمایش داده شده با هر دو این تکنیک‌ها، کیفیت یکسانی دارند اما در حقیقت این‌طور نیست و این دو فرمت دو تکنیک کاملاً متفاوت برای نمایش تصویر هستند.
در این مقاله تفاوت‌های دو اصلاح 1080p و 1080i و دیگر کیفیت‌های رایج در دنیای رسانه تصویری و تاثیر آن روی کیفیت خرجی نمایشگر را بررسی خواهیم کرد. با مطالعه این مقاله متوجه خواهید شد که مانیتور فول اچ دی 1080p با یک نمایشگر HD Ready و 4K چه تفاوتی دارد.
مقایسه کیفیت 1080p و 1080i
برای درک بهتر تفاوت 1080p و 1080i ابتدا بیایید روی نقطه مشترک این دو کیفیت یعنی عدد 1080 متمرکز شویم. این عدد وجود 1080 ردیف پیکسل عمودی در فایل ویدئویی را نشان می‌دهد. هر دو روش نمایش تصویر 1080p با کیفیت FHD و 1080i تصاویر را در صفحه‌ای با طول 1920 پیکسل و عرض 1080 پیکسل نمایش می‌دهند.
پیکسل‌ها نقاط بسیار کوچکی روی نمایشگر هستند که یک تصویر را شکل می‌دهند. اگر از فاصله بسیار نزدیک به یک نمایشگر نگاه کنید می‌توانید نقاط بسیار کوچکی که در واقع پیکسل‌ها هستند را همراه با زیرپیکسل‌های آنان مشاهده کنید.
رزولوشن 1920*1080 که مجموعاً از 2,073,600 پیکسل (حاصلضرب طول و عرض تصویر در یکدیگر) تشکیل می‌شود، به کیفیت High-Definition یا به اختصار HD نیز شهرت دارد که در نام بسیاری از فایل‌های ویدئویی و حتی نمایشگرهای مختلف قابل مشاهده است. در نظر داشته باشید که در سالیان نه چندان دور (برای مثال 10 سال پیش) عبارت HD بیشتر برای نمایشگرها یا تصاویر با ابعاد 1280 در 720 پیکسلی استفاده می‌شد؛ اما این روزها به دلیل گسترش و مقبولیت هر چه بیشتر استاندارد تصاویر و نمایشگر با ابعاد 1920 در 1080 پیکسل، عموماً اصطلاح HD یا Full HD (FHD) فول اچ دی (علت استفاده از لفظ Full به عنوان پیشوند عبارت HD را در ادامه توضیح خواهیم داد) به صورت ویژه به ابعاد تصاویر 1920 در 1080 پیکسلی اشاره دارد.
فرق 1080p و 1080i چیست؟
در بخش قبلی مقاله دانستیم که ابعاد تصاویر در هر دو تکنیک نمایش 1080p و 1080i برابر است. به عبارت دیگر هر دو رزولوشن 1920*1080 پیکسل محتوا دارند. با این حال استفاده از دو حرفپسوند p و i به چه تفاوتی بین آنها اشاره دارد؟
پسوند i در 1080i در حقیقت مخفف Interlaced یا درهم‌آمیختگی و پسوند p در 1080p (فول اچ دی) مخفف Progressive یا پیش‌روندگی است. اگر این مفاهیم برای شما مبهم به نظر می‌رسند نگران نباشید، در ادامه تفاوت این دو کیفیت را به طور جزئی و کاربردی تشریح می‌کنیم.
به بیان ساده، درج دو حرف i و p در انتهای یک عدد (که نمایان‌گر طول تصویر محتوای مورد نظر برای نمایش است) به دو تکنیک متفاوت در نمایش تصاویر روی صفحه نمایش اشاره دارند.
تصور کنید که نمایشگر کامپیوتر یا تلویزیون منزل شما از 1080 ردیف پیکسل تشکیل شده که هر ردیف نیز 1920 پیکسل را شامل می‌گردد. اغلب تلویزیون‌ها و نمایشگرها با نرخ بروزرسانی 60 هرتز کار می‌کنند؛ یعنی در هر ثانیه صفحه نمایشگر 60 مرتبه بروزرسانی می‌شود.برای این‌که نمایشگر یک فایل ویدئویی را نمایش دهد، پیکسل‌ها باید با سرعت زیادی بروزرسانی شوند تا مغز انسان تغییرات را به صورت حرکت پیوسته درک کند. اگر سرعت بروزرسانی تصویر پایین باشد، شما بروزرسانی نمایشگر را به صورت چشمک زن مشاهده می‌کنید.
در تکنیک نمایش 1080i بروزرسانی پیکسل‌ها در ردیف‌های زوج و فرد به طور متناوب انجام می‌شود. در تصویر پایین برای ساده کردن درک این مفهوم تنها از 18 ردیف پیکسل به جای 1080 ردیف پیکسل استفاده کرده‌ایم. در بروزرسانی اول یا Field 1 پیکسل‌های ردیف‌های فرد و در بروزرسانی بعدی یا Field 2 پیکسل‌های ردیف‌های زوج روی نمایشگر ظاهر می‌شوند.
با این تکنیک، مجموعاً در نرخ بروزرسانی 60 هرتز، 30 هرتز به بروزرسانی ردیف‌های پیکسل زوج و 30 هرتز نیز به بروزرسانی ردیف‌های پیکسل فرد اختصاص می‌یابد.
این تکنیک امکان نمایش ویدئوها با کیفیت 1920*1080 را بدون نیاز به استفاده از پهنای باند بالا و اضافی فراهم می‌کند. علت این پتانسیل بالا آن است که در هر دوره بروزرسانی تنها نیمی از پیکسل‌ها بروزرسانی می‌شوند و به دلیل سرعت بالای بروزرسانی چشم انسان این اتفاق را تشخیص نمی‌دهد.
فرمت 1080i به ویژه در زمانی که محدودیت پهنای باند ارسال داده‌ها مانع مهمی در ارسال داده‌های مربوط به ویدئوهای Full HD بود، به شدت مورد توجه قرار گرفت و روش بهتری در مقایسه با روش قدیمی بروزرسانی نمایشگر از بالا به پایین محسوب می‌شود.
در تلوزیون‌های پرتو کاتدی قدیمی کل صفحه به طور آهسته از بالا به پایین بروزرسانی می‌شود و به همین دلیل در صحنه‌هایی مانند نمایش رقابت‌های ورزشی که تغییرات سریعی دارند، تصویر نیمه بالایی و پایینی نمایشگر متفاوت از یکدیگر به نظر می‌رسند.
در نتیجه پیشرفت فناوری و افزایش پهنای باند انتقال داده‌ها، امکان نمایش کیفیت 1080p و حتی 4K و 8K نیز فراهم شده است. در فرمت کیفیت FHD به جای بروزرسانی پیکسل‌ها در هر لحظه، کل صفحه به یکباره بروزرسانی می‌شود و به همین دلیل به این فرمت HD واقعی یا Full HD نیز می‌گویند.
در این فرمت طی هر دوره بروزرسانی پیکسل‌ها که در نمایشگر 60 هرتزی 1/60 ثانیه است، کل پیکسل‌ها تغییر می‌کنند و در نتیجه به 2 برابر پهنای باند بیشتری در مقایسه با 1080i برای انتقال داده‌ها نیاز دارد. هم‌اکنون که محدودیت پهنای باند چند سال پیش برای انتقال داده‌ها وجود ندارد، 1080p به طور گسترده برای نمایش شبکه‌های تلوزیونی (در بسیاری از کشورها) و نمایش فایل‌های ویدئویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تفاوت کیفیت 1080p با 4K
پیشرفت فناوری به نمایش کیفیت 1080p محدود نمی‌شود و امروزه شاهد رواج یافتن استفاده از نمایشگرهای 4K و فرمت‌های ویدئویی 4K هستیم. شاید بپرسید آیا 1080p به خوبی 4K است یا کاربر با انتخاب کیفیت FHD حجم بسیاری از کیفیت تصویر را از دست می‌دهد؟
در پاسخ به این پرسش باید بگویم که رزولوشن 4K از 3840*2160 پیکسل و رزولوشن فول اچ دی، 1080p یا 1080i از 1920*1080 پیکسل تشکیل می‌شوند. در نتیجه به وضوح مشخص است که رزولوشن 4K چهار برابر پیکسل‌های بیشتری در مقایسه با 1080p دارد . بدیهی است به شرطی که نمایشگر شما از 4K پشتیبانی کند، تصویر خروجی با کیفیت‌تری را مشاهده خواهید کرد. البته در این شرایط به پهنای باند شبکه پخش بیشتری (برای کانال‌های تلویزیونی) و همچنین حجم داده بیشتر نیاز است که هزینه‌هایی را در پی خواهد داشت. همچنین باید توجه داشته باشید که در بسیاری مواقع به جای عبارت 4K از UHD استفاده می‌شود که بیان کننده نمایشگر با قابلیت نمایش محتوای HD واقعی در حالت Ultra است.
نکته قابل توجه در این حالت آن است که برای نمایشگرهایی که پتانسیل نمایش تصاویر در رزولوشن 4K را داشته ولی همواره تصاویر و محتوای ارائه شده به آنها (توسط شبکه یا کاربر) رزولوشن کمتری (مانند 1080p یا حتی 720p و کمتر) دارد، از مدارهایی با عنوان Upscaler استفاده می‌شود. این مدارها و برنامه‌ها با استفاده از تکنیک‌های نرم‌افزاری و … عملیات افزایش مصنوعی ابعاد تصویر یا محتوا را انجام می‌دهند تا کاربر همچنان بتواند از تمام ابعاد نمایشگر خود استفاده کند.
در این شرایط نیز بدیهی است که برخی محصولات شرکت‌ها کیفیت بالاتر و Upscaler بهتری داشته و تصاویر با کیفیت‌تری را ارائه می‌دهند و برخی تفاوت محسوسی دارند که بیشتر در قیاس مستقیم مشهود خواهد بود.
کیفیت 1080p HQ چیست؟
اچ کیو یا High Quality به فایل‌های ویدئویی اشاره دارد که برای نمایش آنلاین فشرده‌سازی و رندر شده‌اند؛ بنابراین کیفیت 1080p HQ به ویدئوهایی اشاره دارد که رزولوشن 1920*1080 دارند و طوری فشرده‌سازی شده‌اند که حجم ویدئو برای کاهش زمان بازگذاری یا دانلود آن در زمان نمایش آنلاین کاهش یابد.
همین اصل در مورد کدک‌های مختلف فشرده‌سازی ویدئو نیز وجود دارد؛ برای مثال زمانی که در یک فایل ویدئویی به عبارت کیفیت 1080p x265 برخورد کردید، باید بدانید که با یک فایل دارای رزولوشن Full HD و فرمت فشرده‌سازی HEVC یا x265 مواجه هستید.
تصویر فوق پهنای باند مورد نیاز برای مشاهده یک فایل ویدئویی 4K با کدک H.264 و HEVC را نشان می‌دهد. به خوبی می‌توانیم دریابیم که HEVC پهنای باند کمتری را مصرف می‌کند و برای نمایش آنلاین مناسب‌تر است.
جمع‌بندی و پاسخ به سوالات پر تکرار
در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با تفاوت 1080p و 1080i آشنا کنیم. در حالی که هر دو فرمت رزولوشن برابر دارند اما در نحوه بروزرسانی پیکسل‌ها و مصرف پهنای باند با یکدیگر تفاوت دارند.
اگر می‌خواهید از تلوزیون یا مانیتور خودتان برای تماشای رویدادهای ورزشی، فیلم‌های اکشن و اجرای بازی با فریم بالا استفاده کنید، بهتر است به تفاوت کیفیت FHD، 1080p و 1080i یا 4K و … برای دریافت کیفیت بالاتر توجه داشته باشید.
پیشرفت فناوری موجب شده تا امروزه امکان استفاده از فرمت‌های فول اچ دی یا 1080p، 4K و 8K فراهم شود و چه بسا استفاده از فرمت‌های باکیفیت امروزی در آینده منسوخ شود.
1080p مخفف چیست؟
عبارت 1080p مخفف 1920*1080 Progressively Displayed Pixels است؛ در این تکنیک پیکسل‌ها به یکباره بروزرسانی می‌شوند.
کیفیت 1080p چند مگاپیکسل است؟
اعداد 720 و 1080 به رزولوشن افقی یا تعداد پیکسل‌هایی که در ردیف‌های افقی کنار هم قرار گرفته‌اند اشاره دارد. تصویر 1080p از 1920*1080 یا 2,073,600 پیکسل تشکیل می‌شود که معادل 2.1 مگاپیکسل است.
تفاوت کیفیت 1080p با Full HD چیست؟
واژه Full HD برای اشاره به کیفیت 1080p مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر دو عبارت به رزولوشن 1920*1080 اشاره دارند.
آیا وضوح 720p بهتر از 1080p است؟
خیر، تفاوت کیفیت 720p با 1080p در تعداد پیکسل‌های این دو فرمت است. سایز رزولوشن 1080p برابر است با 1920*1080 پیکسل و 720p از 1280*720 پیکسل تشکیل می‌شود؛ بنابراین 1080p به میزان 2.25 برابر پیکسل‌ها و وضوح بیشتری در مقایسه با 720p دارد.